Roślina
Charakterystyczna bylina wodna, o okrągłych liściach i purpurowych kwiatach, unosząca się na powierzchni w dużych skupiskach. Liście posiadają specyficzne woskowe naloty, o żyłkowej powierzchni stykającej się z wodą, która zatrzymuje pęcherzyki powietrzne, a co za tym idzie - liście się nie topią. Średnica w pełni rozwiniętego liścia wynosi od 50 do 90 cm. Kwiaty są duże, kielichy przekraczają nawet 20 cm, bardzo wonne, wręcz odurzające, barwy purpurowej, o białym wnętrzu. Wyrastają z pojedynczego kłącza, umocowanego zwykle w mulistym dnie, jednak odmiana wutańska wystarcza z kilku, swobodnie unoszących się w wodzie pseudo-korzeni, przypominających korzenie namorzynowe: są długie, brązowe i zdrzewiałe. Młode pędy korzeniowe, jak i młode liście oraz kwiaty są jadalne: wystarczy usunąć gorzki, purpurowy koniec. Dorosłe pędy, korzenie i liście zawierają w sobie truciznę - zwłaszcza pędy i kwiaty są silnie trujące. Znane jest też zastosowanie pędów Lotusa purpurowego na kobiety w ciąży - sproszkowany spędza płód.
Roślina wieloletnia, owocująca w cyklu ośmioletnim. Owoce przypominają orzechy o tłustym, oleistym wnętrzu, pokryte grubą skorupką i pojawiają się w dorosłej rośliny w miejscu kwiatu. Dojrzewają pół roku, stopniowo przyjmując barwę z purpurowej do brązu - po całkowitym dojrzeniu nadają się natychmiast do spożycia. W smaku przypominają nieco kokos, są jednak bardziej maziste, zwarte i oleiste. Tłoczenie na zimno pozwala wydobyć gęsty olej spożywczy, barwy czerwonawej, świetnie sprawdzający się w kuchni.
Rośliny żyją w wodzie. Orzechy w suchym miejscu. Sproszkowany korzeń może być przechowywany do pół roku w suchym miejscu.
Nasiona bez rozłupywania, po dojrzeniu można przechowywać do pięciu lat. Olej z nich uzyskiwany w zamkniętym szczelnie naczyniu można trzymać do roku, natomiast samo wydobyte wnętrze należy spożyć jak najszybciej. Roślina po wyciągnięciu z wody usycha w przeciągu trzech dni.
Trucizna zawarta w korzeniu przechowywana we właściwych warunkach potrafi zachować swe właściwości do pół roku.
Spożycie.
W przypadku kłączy: mdłości, biegunka, gorączka, silne krwawienie (w przypadku kobiet w ciąży).
Owoce zarówno w przypadku spożycia samego wnętrza, jak i tłoczonego oleju - zbyt wielka ilość powoduje wzdęcia, czasem mdłości lub biegunkę.
Do godziny.
Nie jest znane w tej części świata, w większości wypadków wystarczy bardzo mocny napar z mięty - wszystkie objawy zatrucia przechodzą same.